طلاق

قانون طلاق در کشور ما عمدتا ریشه در مذهب و مقررات فقهی دارد. قبل از ورود به بحث اشاره به این مطلب بسیار حائز اهمیت است که در کشورمان مذاهب و ادیان مختلفی زندگی می کنند که همه شهروند ایران و تابع قانون اساسی می باشند. بعضی از این مذاهب و ادیان مثل حنفی، شافعی، مالکی، حنبلی، زیدی، زرتشتی، کلیمی و مسیحی توسط قانون اساسی به رسمیت شناخته شده اند و بر طبق اصل  قانون اساسی در احوال شخصیه (ازدواج، طلاق، ارث و وصیت) بر طبق آیین خود عمل می کنند و دادگاه ها نیز مکلفند بر طبق مقررات احوال شخصیه آنها رسیدگی و تصمیم گیری نمایند. با این توضیح طلاق ایرانیان غیر شیعه مذکور بر طبق مقررات مذهب یا دین خودشان می باشد و مبنای  رسیدگی دادگاه نیز دین خود آنها است. مثلا هموطنان سنی مدهب هم تابع احکام فقهی خود هستند.

ماده ۶ قانون مدنی هم چنین مقرر کرده است: قوانين مربوط به احوال شخصيه از قبيل نكاح و طلاق و اهليت اشخاص و ارث در مورد كليه اتباع ايران و لو اينكه مقيم در خارجه باشند مجري خواهد بود.

رای  وحدت رویه شماره ۳۷ مورخ ۱۹/۹/۱۳۶۳ هیات عمومی دیوان عالی کشور هم دادگاه ها را به رعایت قواعد و عادات مسلمه ایرانیان غیر شیعه در خصوص احوال شخصیه (ارث، وصیت، ازدواج و طلاق) تکلیف کرده است. بنابراین قانون طلاق مذاهب شناخته شده کشور همان قوانین طلاق دین و مذهب زوجین است

همانطور که گفته شد مقررات مربوط به طلاق ریشه در فقه جعفری دارد که در سال ۱۳۰۷ با تصویب قانون مدنی جنبه قانونی پیدا کرد و در طول سالیان متمادی موادی از آن دستخوش تغییر بوده است.

از دیگر قوانین مرتبط با طلاق قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ و آیین نامه اجرایی قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۳ می باشد.

عنایت داشته باشید که عقد نکاح به دو نوع است عقد نکاح دائم و عقد نکاح موقت. بر طبق ماده ۱۱۲۰ قانون مدنی عقد نکاح دائم به فسخ یا طلاق منحل می شود و عقد نکاح موقت به اتمام مدت یا بذل مدت منحل می شود.

قانون فسخ نکاح

مواد ۱۱۰۱، ۱۱۲۰ تا ۱۱۲۸ و ۱۱۳۱ قانون مدنی اختصاص به فسخ نکاح دارد که برای داشتن اطلاعات کامل تر می توانید به آنها مراجعه نمایید. اما اجمالا اینکه یکسری عیوب که در قانون ذکر شده است اگر یکی از زوجین در هنگام عقد داشته باشند که طرف مقابل از آنها بی اطلاع بوده باشد پس از اطلاع به قید فوریت عرفی می تواند عقد نکاح را با دادن دادخواست فسخ نکاح، منحل نماید.

البته اگر مردی بعد از عقد هم دچار جنون یا عنن (ناتوانی در نعوذ) شود زن می تواند عقد نکاح را فسخ نماید.

نکته: علاوه بر عیوب مذکور در قانون اگر یکی از طرفین وصف خاصی را برای طرف مقابل صریح یا ضمنی شرط کرده باشد و بعد از عقد معلوم شود که فاقد وصف بوده، شرط کننده می تواند عقد نکاح را فسخ کند.

همینطور است اگر شرط در عقدنامه ذکر نشده باشد ولی از بنا مقصود طرفین این شرط استنباط شود. به عنوان مثال چندی قبل مردی دادخواست فسخ نکاح داده بود که زوجه به دلیل کوچک بودن غیر متعارف طول واژن امکان دخول مناسب وجود ندارد و…، پس از کش و قوس فراوان در دادگاه بدوی و تجدید نظر استان، در نهایت دیوان عالی کشور فسخ نکاح را به دلیل شرط بنایی می پذیرد به این استدلال که اگر چه در عقدنامه صریحا ذکر نشده است و از عیوب مصرح در قانون هم نیست، ولی داشتن رابطه زناشویی متعارف حق طرفین است و زوج نمی دانسته که زوجه به دلیل کوچک بودن مادرزادی طول واژن امکان عمل زناشویی مطلوب و متعارف را ندارد و نکاح فسخ می شود.

قانون طلاق توافقی در ایران

برای مطالعه قانون طلاق توافقی می توانید به قانون حمایت خانواده و آیین نامه مرتبط با آن مراجعه نمایید. اما به صورت مختصر می توان گفت که طلاق توافقی بر مبنای رضایت زوجین بر طلاق است. وقتی زن و شوهر هر دو راضی به جدایی و طلاق باشند و در مورد مسایل مرتبط با زوجیت مثل مهریه، نفقه، اجرت المثل، جهیزیه و حضانت فرزندان توافق داشته باشند دادخواست طلاق توافقی توسط خود زوجین یا وکیل آنها ثبت دفاتر خدمات الکترونیک قضایی می شود.

هرگونه توافقی که زن و شوهر در خصوص مسایل مذکور خصوصا مهریه و حضانت داشته باشند در رای دادگاه نوشته خواهد شد. بهتر است برای داشتن اطلاعات کامل تر با جزئیات بیشتر مطلب طلاق توافقی و مراحل آن را مطالعه نمایید.

رویه طلاق توافقی در شهر های مختلف ایران متفاوت است آنچه مشترک است اینکه بر طبق قانون حمایت از خانواده، مشاوره برای طلاق توافقی اجباری است. اما کیفیت مشاوره و مدت زمان و محل برگزاری در شهر های ایران متفاوت است.

با عنایت به الزام قانون حمایت خانواده و بخشنامه هایی قضایی زوچین متقاضی طلاق توافقی باید دوره مشاوره طی کنند به این صورت که قوه قضاییه و سازمان بهزیستی تفاهم نامه ای امضا کردند و آیین نامه هم در این خصوص تنظیم شده است .

زوجین چه شخصا یا توسط دفاتر خدمات الکترونیک قضایی در سامانه ثنا ثبت نام می کنند و در ابتدا به غربالگری ارجاع میشوند و در ادامه به مشاورین مجاز معرفی میشوند تعداد جلسات علی الاصول ۵ جلسه است ولی دست مشاور یا غربالگری با توجه به شرایط زوجین برای کم کردن جلسات باز است.

در نهایت در صورت عدم مصالحه زن و شوهر توسط غربالگری نامه عدم انصراف از طلاق صادر میشود که بعد از آن امکان ثبت طلاق توافقی در دفتر خدمات قضایی و دادگاه خانواده وجود دارد.

قوانین طلاق برای مرد

قانون طلاق را از حقوق مرد قرار داده است به این صورت که شوهر می تواند هر زمان که بخواهد و با شرایطی که در قانون آمده زوجه را طلاق دهد. اگر رودبایستی را کنار بگذاریم واقعیت این است که طلاق از طرف مرد نیاز به دلیل موجه هم ندارد و اگر مرد مصر به طلاق باشد و زوجه (همسرش) مخالف باشد دادگاه می بایستی رای طلاق را صادر کند. فقط ثبت طلاق موکول به پرداخت حقوق مالی زوجه است. در فقه حدیث نبوی داریم که تبدیل به قاعده فقهی هم شده است و در بعضی از آرای دادگاه ها هم نوشته می شود ((الطلاق بید من اخذ بالساق)( یکی از مستندات مهم حق طلاق مرد همین حدیث نبوی است. از آیات ۲۳۱ و ۲۳۷ سوره بقره و ۴۹ سوره احزاب در قرآن شریف نیز حق طلاق مرد استنباط می شود.

ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی مقرر کرده است: مرد می تواند با رعایت شرایط مقرر در این قانون با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق همسرش را بنماید.

مطابق ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده، قاضی دادگاه بایستی در هنگام صدور حکم طلاق تکلیف حقوق مالی و غیر مالی ناشی از زوجیت را مشخص کند.

شایان ذکر است که اگر زن مخالف طلاق باشد روند طلاق از طرف مرد سه مرحله ای و طولانی می شود.

قوانین طلاق برای زن

قانون طلاق را برای زن با توجه به اینکه آنرا حق مرد می داند، دشوار کرده است به عبارت دیگر و جان کلام اینکه در صورت راضی نبودن شوهر به طلاق، زوجه بایستی دلیل محکمه پسند و موجه برای طلاق ارائه کند. حتما شرط های مندرج در سند ازدواج را مطالعه کرده اید. یا زوجه باید متوسل به یکی از آنها شود و آنرا در یک پروسه طلاق طولانی اثبات نماید و یا اینکه به دادگاه ثابت کند در عسر و حرج است. یعنی زندگی مشترک برای او به گونه ای شده است که غیر قابل تحمل است.

قانون طلاق با حق طلاق (وکالت طلاق)

تعبیر اشتباهی است که گاهی اوقات به کار می رود که زوجه حق طلاق داده شده است. حق طلاق مرد قابل واگذاری به دیگری نیست و فقط زوج (شوهر) می تواند برای اعمال حق طلاق به دیگری وکالت بدهد پس آنچه به زوجه از جانب زوج داده می شود وکالت زن در طلاق از جانب شوهر است.

طلاق با وکالت طلاق چه اینکه به صورت شروط ضمن عقد مندرج در سند ازدواج باشد و چه اینکه بعد از عقد در دفتر اسناد رسمی از سوی زوج اعطا شده باشد یا در سفارت ایران در خارج از کشور تنظیم شده باشد، از طریق طلاق توافقی اعمال می شود به این صورت که وکیل وکالت طلاق (وکالت در طلاق) بایستی برای زوج وکیل دادگستری انتخاب نماید و وکیل منتخب همراه زوجه یا وکیل او دادخواست طلاق توافقی ثبت کنند. مهریه، حضانت فرزندان و … همه وابسته به حدود اختیارات وکالت در طلاق دارد.

فرق عدم حضور زوج در دادگاه طلاق با زوجه در چیست؟

اما در خصوص طلاق به درخواست زوج، اگر در جلسه دادرسی و مراحل،  علی رغم ثبت دادخواست با عدم حضور زوج همراه باشد و در دادگاه حاضر نشوند باز هم دادگاه خانواده، قرار ابطال دادخواست طلاق را صادر می کند.ولی عدم حضور زوجه مانع رسیدگی دادگاه نیست. در این راستا اگر ابلاغیه (اخطاریه) وقت رسیدگی به زوجه ابلاغ واقعی نشده باشد – یعنی به شخصه آن را دریافت نکرده باشد – رای صادره در خصوص طلاق، غیابی است و زوجه فرصت اعتراض و واخواهی دارد.